Di Koo hat d’r Schläck
Nicht nur Pferde und Ochsen mussten gelegentlich zum Schmied: Auch Kühe brauchten schon mal seine Hilfe.


Nett märr mott Peard on Oasse mott m´r he on do at öns noch Schmette reese: ooch Köö brutte at öns Hölep vamm Schmött. Do kroche se de Klaue jeschnedde, wänn di ze lang wuere. Datt motte döck di Buure don losse, di de Weede no am Huus hotte. Angere, di de Kö jeddere Daach wick drivve dotte, brutte datt nett don ze losse, da leefe sich di Klaue vann alleen af.
Nomm Schmött jing merr ooch mott de Kö, wänn di der Schläck hotte. Da hotte di Köö en Wongd toijsche di Klauer, di eetere dott en di Köö net mit jott jô konnte. Da komm di Koo en d´r Nuétstall on dä Schmedd maacht di Wongd töijsche die Klaue reen on dott Salev drop on bong e Duch ömm dä kranke Voss. Ooch wänn Mannslück opp dä krnke Voss secke dotte, soot datt ooch helepe.
Wänn en Ko vröjer op e fresch Klievälde jeriét on dä Kohiért nett oppasse dot, kroch di Ko Vervang, di hott verfange. Da mott m´rr sich zaue, omm mott dämm Deer noch Schmette ze konn, soss jing se en. Mott ennem Melziiser – datt worr e dönn Röör mit ennem Mätz draan, dat vüer janz spötz worr – stoch dä Schmött, wänn hä di Ko jott afjetaast hott, dorech di Reppe en d´r Maach. Datt Mätz wuer weer erussjetrocke, övver datt Röörche blevv enne Daach drenn, datt di Luét emm Burr eruuskonnt. Datt stonk schräcklich.
At öns en Kier wooße di Horre van de Kö scheef und wooße en d´r Kopp erenn, watt dänne Kö vell Ping maacht on wovann di janz jäck weare konnte. Da mott dä Schmödd die Horre kuérter maache, watt e janz kniffelich Wörek worr. Enne Schmött woor em Dorep also döck ooch esu jätt wi enne Veedoktor.
Steere worre at jätt jeviérlichere Deere, on ömm di leede ze konne, kroche di enne Röng durch di Nas, an dämm en iisere Stang vastjemaacht weare konnt. Ömm dä Röng dorech di Nas ze maache, mott merr or en de Schmette. Dä jonge Steer wuer em Nuetstall jott vastjebonge, mott de Vönger dott de Schmött de Nas aftaaste on stooch mott ennem äxtra Mätz e Loch dorech di Nas on maacht dä Röng vast. Spiéder joof et dovörr ooch äxtra Zange.
Josef Müller va Sömmert verzoll merr vörr vell Jôre dozo ne nätte Verzöll. Jottfrids Trina hott hönne verzalt, datt se enne röjelije Steer hotte on et wörr secher eefach, dämm enne Röng dorech de Nas ze maache. Dä jonge Steer kroch ooch dä Röng dorech die Nas, övver wi m´rr dä losbönge dott, do leef dä usser Schmette op de Stroß on jreff Trina am Huus aan on worep Trina mott de Horre övver et Häsch.
Die Kuh hat eine Entzündung am Fuß
Nicht nur Pferde und Ochsen mussten gelegentlich zum Schmied: Auch Kühe brauchten schon mal die Hilfe vom Schmied. Es mussten die Klauen geschnitten werden, wenn die zu lang wurden. Das musste bei den Kühen von den Bauern, die die Wiesen am Haus hatten, öfters getan werden. Andere, die jeden Tag die Kühe weit über Wege und Straßen auf die Weiden treiben mussten, brauchte das nicht zu tun, die liefen sich die Klauen selbst ab.
Zum Schmied ging man auch mit einer Kuh, wenn die eine eitrige Entzündung zwischen den Klauen hatte. Da hatten die Kühe eine Wunde zwischen den Klauen, die eiterte und heftig schmerzte, so dass die Kühe nicht mehr richtig gehen konnten. Dann wurde die Kuh in den Notstall in der Schmiede geführt, und der Schmied säuberte die Wunde, trug Salbe auf und band ein Tuch um den kranken Fuß. Helfen sollte dabei auch, wenn Männer auf den kranken Fuß urinierten.
Wenn Kühe früher auf ein frisches Kleefeld gerieten und der Kuhhirte nicht aufpasste, blähte sich durch Gärung der Magen der Kühe auf. Dann musste man sich beeilen, um mit der Kuh zum Schmied zu kommen, sonst verendete die Kuh. Mit einem Milzeisen – das war ein dünnes Rohr, an dem ein Messer befestigt war, das vorne ganz spitz war – stach der Schmied, wenn er die Kuh gut abgetastet hatte, durch die Rippen in den Magen. Das Messer wurde wieder herausgezogen, aber das Röhrchen blieb einen Tag drin, damit die Luft aus dem Magen heraus konnte. Das soll fürchterlich gestunken haben.
Hin und wieder wuchsen die Hörner der Kühe schief und wuchsen in den Kopf hinein, was für die betroffenen Kühe sehr schmerzhaft sein konnte und zu unnatürlichen Verhaltensweisen führen konnte. Dann musste der Schmied die Hörner kürzen, was ein sehr komplizierter Vorgang war. Ein Schmied im Dorf war also auch immer so etwas wie ein Vieharzt.
